ΦΡΕΖΑΡΙΣΜΑ.

Τα δυό τρακτέρ έσμιξαν αντικριστά τις μηχανές τους «φρεζάροντας» στο κάμπο του Αγγελοκάστρου. Είναι αυτός ο κάμπος που όταν τον περπατάς, σαν να νιώθεις ακόμη και τον αέρα να στέκει, να ψιθυρίζει ιστορίες, να περιγράφει εποχές, αυτές που δείχνουν ξεπερασμένες και ξεχασμένες, όμως μην ξεγελιέσαι, δεν σβήνει, ούτε ξεσταχυάζει με τα χρόνια ένας τόπος απ’ τις ανθρώπινες ψυχές. Μπορεί οι παλιές ιστορίες να μοιάζουν με παραμύθια, ίσως και με λίγη σάλτσα να ξεπετάγονται Κυράδες, δράκοι ή νεράϊδες απ’ το κάστρο, όμως όταν γυρνάς στα περασμένα, κάποιες φορές συναντάς καταστάσεις πιο προηγμένες ακόμα και από τον παρόντα χρόνο, τότε που το χωριό όλο βρίσκονταν ολημερίς στις καλλιέργειες του κάμπου. Και να ’σαι σίγουρος πως ήταν πιο «φρεζαρισμένες» χωρίς «μπλάνες» και πιο σίγουρες κείνες οι εποχές.

Καστρινός.

ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ. Ο « Ανθ’ ημών Γουλιμής »

Είναι πρωινό Κυριακής, 16 Απριλίου 1895 στο Μεσολόγγι. Στη λιμνοθάλασσα κάνει τον συνηθισμένο πρωινό του περίπατο ο Χαρίλαος Τρικούπης. Θα επιστρέψει στο σπίτι του, το αρχοντικό των Τρικούπηδων, και εκεί θα μείνει όλη την ημέρα. Το βράδυ καθισμένος στο γραφείο του περιμένει με στενούς συνεργάτες τη λαϊκή ετυμηγορία.
Η ώρα πήγε δέκα. Στους τέσσερις από τους πέντε δήμους του νομού πρώτος βουλευτής βγαίνει ο Λεωνίδας Δεληγιώργης, δεύτερος ο Τρικούπης με 171 ψήφους μπροστά από τον Γουλιμή που έρχεται τρίτος. Ο δήμος που μένει ακόμη είναι ο δήμος του Γουλιμή, η Ωλένεια, με πρωτεύουσα τη Σταμνά. Το τηλεγράφημα για την Ωλένεια αργεί να έρθει και η αγωνία κυριεύει τα πρόσωπα. Ήρθε τελικά και το διάβασμα του έφερε την παγωνιά. Η Ωλένεια δίνει στον Γουλιμή τρεις ψήφους παραπάνω από τον Τρικούπη... Η εκλογή χάνεται για τρεις ψήφους... Ο Τρικούπης ηττήθηκε... Νεκρική σιγή... Ήταν η φωνή του Τρικούπη που θύμισε τη ζωή: «Λοιπόν κύριοι, τελειώσαμε», είπε, καθώς σηκώθηκε απ' το γραφείο του. Και αφού ευχαρίστησε τους ανθρώπους του, βαδίζοντας προς την πόρτα γύρισε και καληνύχτισε έτσι: «Ανθ’ ημών Γουλιμής. Καληνύχτα σας». Γεγονότα γνωστά, γιατί πολλοί ασχολήθηκαν με τις εκλογές της 16ης Απριλίου 1895 και περισσότεροι με την προσωπικότητα του Χαριλάου Τρικούπη. Ο άγνωστος, όμως, παρά τη δημοσιότητα του από τη φράση του Τρικούπη, είναι ο Γουλιμής. Επειδή συνδέθηκε με την ήττα του μεγάλου πολιτικού στις κρίσιμες εκείνες εκλογές, αντιμετωπίσθηκε σχεδόν από όλους απαξιωτικά. Αυτή η απαξίωση δεν επέτρεψε την ενασχόληση με το πρόσωπο του, με φυσικό επακόλουθο την άγνοια, αλλά και πολλές λαθεμένες αντιλήψεις γι' αυτόν. «Αμαξάς απ’ το Μεσολόγγι», «κάποιος κομματάρχης που εγκατέλειψε τον Τρικούπη σε εκείνες τις εκλογές», «ένας άξεστος χωρικός» είναι κάποιες από αυτές. Η ιστορία βέβαια δεν είναι οι συναισθηματικές ή οι προσωπικές αντιλήψεις, ούτε οι εύκολοι και οι αστήρικτοι χαρακτηρισμοί για πρόσωπα και γεγονότα. Ποιος πραγματικά ήταν ο Γουλιμής της περίφημης φράσης; 
Ο Μιλτιάδης Γουλιμής, διότι περί αυτού πρόκειται, ούτε αμαξάς υπήρξε, ούτε άξεστος και αγράμματος ήταν, αλλά και η σχέση του με τον Τρικούπη έχει και αυτή την ιστορία της.
Ήταν γόνος οικογένειας αρχοντικής που μαρτυρείται στο Αγγελόκαστρο Μεσολογγίου από το 1637, ηπειρωτικής καταγωγής, η οποία διακρίθηκε στα γράμματα (Γεράσιμος, Φραγκίσκος, Αναστάσιος Γουλιμής), στους αγώνες του έθνους και την πολιτική. Προπάππους του Μιλτιάδη Γουλιμή ήταν ο Γεώργιος Γουλιμής ή Λαχούρης, αρματολός στο Αγγελόκαστρο, ο οποίος στα Ορλωφικά ηγήθηκε με τους Γριβαίους της επανάστασης στη Δυτική Στερεά και έπεσε ηρωικά στη μάχη του Αγγελοκάστρου στις 3 Μαΐου 1770. Στη μάχη αυτή έπεσε και ο αδελφός του Χρήστος Γουλιμής. Το κεφάλι του Λαχούρη καθώς και των Γριβαίων παλουκώθηκαν για φρονηματισμό σε κεντρικό δρόμο του Αγγελοκάστρου. 
Και από τον Αγώνα του 1821 δεν έλειψε η συγκεκριμένη οικογένεια. Ο Γεώργιος Γουλιμής, πατέρας του Μιλτιάδη, πολέμησε επικεφαλής χωριανών του με τον Δημήτριο Μακρή και διακρίθηκε και στις τρεις πολιορκίες του Μεσολογγίου. Τα αδέλφια του Κώστας και Πέτρος Γουλιμής έπεσαν ο πρώτος στη μάχη της Κλείσοβας και ο δεύτερος στην Έξοδο. 
Ο Γεώργιος Γουλιμής μετά την απελευθέρωση πολιτεύθηκε. Χρημάτισε βουλευτής Αιτωλίας (1844-1847) και Μεσολογγίου (1850-1853, 1853-1856). Ήταν ένας επώνυμος της εποχής του. Αυτό φαίνεται άλλωστε και από τη φιλοξενία που παρέσχε στο Αγγελόκαστρο, στις 8 Αυγούστου 1873, στον Πρώσο δούκα του Σαξ - Μάϊνιγκεν (ομόσπονδου γερμανικού κρατιδίου), στρατάρχη και αντιβασιλιά αργότερα, όπως μας θυμίζει αφιερωματική φωτογραφία του φιλοξενηθέντος στον οικοδεσπότη που έχουμε στα χέρια μας. Ο Γεώργιος Γουλιμής πέθανε τον Ιούλιο του 1876 και η Αθηναϊκή εφημερίδα "Εφημερίς" στις 23.7.1876 δημοσίευσε νεκρολογία του: « Εν Αγγελοκάστρω της Αιτωλίας απεβίωσε προ ολίγων ημερών ο Γεώργιος Γουλιμής. Εκλεγείς πολλάκις βουλευτής, πολλαχώς ωφέλησε την επαρχίαν του».
Από την ίδια οικογένεια ήταν και ο αγωνιστής Πάνος Γουλιμής, μέλος της Συνέλευσης του Μεσολογγίου (4.11.1821) υπό τον Αλεξανδρο Μαυροκορδάτο και έπαρχος Απόκουρου (Τριχωνίδας) το 1825. 
Κλάδος αυτής της Αγγελοκαστρίτικης οικογένειας των Γουλιμήδων ήταν οι Γουλιμήδες της Κατοχής, της Γουριάς και του Μεσολογγίου, οι οποίοι κατοίκησαν στα μέρη αυτά μετά το 1750 ύστερα από αγορές που έκαναν εκεί σύμφωνα με συμβόλαια της εποχής. Αυτή ήταν η οικογένεια του Μιλτιάδη Γουλιμή, το αρχοντικό σπίτι της οποίας σωζόταν στο Αγγελόκαστρο μέχρι το 1977.
Ο ίδιος γεννήθηκε το 1844 στο Αγγελόκαστρο. Με την οικονομική άνεση της οικογένειάς του σπούδασε νομικά στο Παρίσι και ύστερα δικηγορούσε στο Μεσολόγγι. Πολιτεύθηκε στις εκλογές της 4/16.1.1887 με το κόμμα του Χαρίλαου Τρικούπη και εξελέγη βουλευτής Μεσολογγίου (1887-1890). Με τον Τρικούπη δεν τον συνέδεε μόνον πολιτική αλλά και οικογενειακή φιλία. Η γυναίκα του, Ασπασία Σωτηροπούλου, ήταν Μεσολογγίτισα, γόνος της οικογένειας του πεσόντος κατά την Έξοδο στρατηγού Σωτηρόπουλου. Ο Τρικούπης είχε φιλοξενηθεί στο αρχοντικό των Γουλιμήδων στο Αγγελόκαστρο πολλές φορές - κατά μαρτυρίες των θυγατέρων του Μ. Γουλιμή - και σωζόταν ευχετήρια κάρτα του Τρικούπη «τη εριτίμω κυρία Γουλιμή» στα χέρια του αποβιώσαντος εγγονού του Μ. Γουλιμή, Γεωργίου Τριανταφύλλου του Σπυρίδωνος (από την κόρη του Βασιλική), την οποία ο δεύτερος επέδειξε στον γράφοντα.
Στις κρίσιμες εκλογές τον Απρίλιο του 1895 ο Μ. Γουλιμής επρόκειτο να είναι πάλι με τον Τρικούπη. Έτσι πίστευε και επιθυμούσε. Τι συνέβη όμως; Είναι γνωστό ότι το κλίμα για τον Τρικούπη σε εκείνη την κρίσιμη εκλογική μάχη ήταν πέρα για πέρα αρνητικό. Ο τύπος της εποχής θεωρούσε βέβαιη την ήττα του. Μέσα σε αυτή την δύσκολη κατάσταση ήρθε και προστέθηκε και ένα σοβαρό πρόβλημα στην Αιτωλοακαρνανία. Ο δήμαρχος του Αιτωλικού Επαμεινώνδας Μπέλιας αξίωσε από τον Τρικούπη να μην συμπεριλάβει στον συνδυασμό του τον Μ. Γουλιμή. Γιατί όμως;
Παλιές διενέξεις και ανταγωνισμοί, μια αντιπαλότητα και φιλονικία του με τον Γουλιμή από τον καιρό που ο δεύτερος ήταν βουλευτής, βρήκαν τον κατάλληλο καιρό να πάρουν ικανοποίηση. Απείλησε πως αν μπει στο συνδυασμό ο Γουλιμής, να μην υπολογίζονται αυτός και οι ψήφοι του στο Αιτωλικό. Ο Τρικούπης στη δεινή πολιτική κατάσταση που βρισκόταν υπέκυψε στην αξίωση του δημάρχου, γιατί πείστηκε ότι οι ψήφοι του Αιτωλικού του Μπέλια ήταν περισσότερες από αυτές της Ωλένειας του Γουλιμή. Και έτσι παρά την επιμονή του Γουλιμή να είναι και αυτή τη φορά στον συνδυασμό, ο Τρικούπης αρνήθηκε. Βέβαια σε άλλες εποχές, ούτε θα το σκεπτόταν κανείς να αξιώσει από τον Χαρίλαο Τρικούπη να αποδέχεται τέτοιες συζητήσεις και διλήμματα στη δική του εκλογική περιφέρεια. Ωστόσο κατάληξη αυτής της αποδοχής ήταν η άρνησή του στον Γουλιμή. Βαθιά πικραμένος ο Γουλιμής αντέδρασε. Προχώρησε στον αντίπαλο συνδυασμό του Θεόδωρου Δηλιγιάννη. Έγραψε τότε η «Ακρόπολις» ότι η κίνηση αυτή του Γουλιμή ίσως αποβεί μοιραία για τον Τρικούπη. Και πραγματικά η μεγάλη δημοτικότητα του Γουλιμή στην περιοχή, η αντίδραση των εκλογέων στον απρόσμενο αποκλεισμό του από τον Τρικουπικό συνδυασμό, δεν εκτιμήθηκαν σωστά και υπερτέρησαν των ψήφων του Αιτωλικού. Από τους πέντε δήμους της εκλογικής του περιφέρειας ο Χαρίλαος Τρικούπης πλειοψήφησε στους τέσσερις, υστέρησε όμως του Μιλτιάδη Γουλιμή στον δήμο Ωλένειας και το τοπικό αυτό αποτέλεσμα ανέτρεψε το τελικό. Οι τρεις μόλις ψήφοι (3009-3006) στάθηκαν ικανές - με τρεις πάλι λέξεις ! - να δώσουν το αποτέλε¬σμα: « Ανθ’ ημών Γουλιμής». 
Η φράση αυτή έδειχνε σίγουρα την πικρία, το παράπονο, έδειχνε όμως και το σεβασμό του Χ. Τρικούπη στη λαϊκή ετυμηγορία. Δεν ήταν η προσωπικότητα του μεγάλου πολιτικού τέτοια, ώστε να θεωρήσουμε ότι τα λόγια του αυτά υποδήλωναν υπεροψία έναντι του Μ. Γουλιμή. Όχι, βέβαια, ότι ο Μ. Γουλιμής ήταν πολιτικός του μεγέθους του Χ. Τρικούπη - αλλοίμονο! - αλλά η προσωπικότητά του και η πλούσια πολεμική και πολιτική προσφορά της οικογένειάς του σίγουρα δεν επέτρεπαν υπεροπτική, ειρωνική, ή χλευαστική κρίση από έναν πολιτικό του ήθους του Χ. Τρικούπη, συμπατριώτη του και παλαιό πολιτικό φίλο, αλλά ούτε και από άλλον.
Ωστόσο είναι αναντίρρητο το γεγονός ότι το ελληνικό κοινοβούλιο σε κρίσιμες για τη χώρα περιστάσεις στερήθηκε τον πιο ολοκληρωμένο πολιτικό του 19ου αιώνα, τον Χ. Τρικούπη, και ένα μερίδιο της ευθύνης βαραίνει τον Μ. Γουλιμή. Υπό το κράτος συναισθημάτων απογοήτευσης, πικρίας και παραπόνου μετά την άρνηση του Τρικούπη να τον συμπεριλάβει στον συνδυασμό του, δεν διείδε την κρισιμότητα των καιρών και προσχώρησε στον αντίπαλο. Θυμική αντίδραση; Γινάτι; Ωφελιμισμός και καιροσκοπισμός; Όπως και να έχει η αλήθεια, αφού το ανάστημα του επτά φορές διατελέσαντος πρωθυπουργού της χώρας και πολιτικού Χαρίλαου Τρικούπη και η κρισιμότητα των εκλογών του 1895 δεν στάθηκαν ικανά να παραμερίσουν τα συναισθήματα του Γουλιμή, όχι άδικα η ιστορία έκρινε ότι με την επιλογή του αυτή ο Γουλιμής έβλαψε την πατρίδα. Αλλά πόσοι πολιτικοί την έβλαψαν και την βλάπτουν…
Για να είμαστε όμως δίκαιοι με την ιστορία πρέπει να γνωρίζουμε ότι, όχι πολύ αργά, «αποζημίωσε» την ιστορία και την πατρίδα για το λάθος του πατέρα, ο γιος, ο Γεώργιος Γουλιμής με τη θυσία του. Σπούδαζε στο Παρίσι και στον αγώνα της Ελλάδος το 1910-1913 για την απελευθέρωση του αλύτρωτου ελληνισμού από τους Τούρκους προσήλθε εθελοντής στην επιστράτευση που έγινε από 7 έως 30.10.1910. Ως έφεδρος αξιωματικός έπεσε ηρωικά στις μάχες του Μπιζανίου, τον Ιανουάριο του 1913. Μάλιστα, η εφημερίδα της Αθήνας "ΣΚΡΙΠ" στις 8.2.1913 δημοσίευσε μαζί με την φωτογραφία του νεκρολογία στην οποία εξαίρεται η ένδοξη καταγωγή του (βλ. στο βιβλίο μας, Το Αγγελόκαστρο της Αιτωλίας, τόμ. Α΄, σελ.175). 
Γράφτηκε ότι οι Μεσολογγίτες πίεσαν τον Μ. Γουλιμή να παραιτηθεί από το βουλευτικό αξίωμα, ώστε να μεθοδεύσουν εκλογή του Χ. Τρικούπη. Ίσως ο Μ. Γουλιμής να διαμήνυσε μια τέτοια πρόθεση προς την Τρικουπική παράταξη, προφανώς όμως συνάντησε την άρνηση του Χ. Τρικούπη, ο οποίος μέχρι τις αρχές Μαΐου ήταν ακόμη στην Ελλάδα. Δεν είναι όμως σίγουρο ότι γνωστοποίησε την πρόθεσή του αυτή και εγγράφως τόσο προς τον ίδιο τον Χ. Τρικούπη όσο και προς την Βουλή. Κάτι τέτοιο δεν προκύπτει, ως τώρα, ούτε από τα πρακτικά της Βουλής του έτους 1895 ούτε από τον τύπο της εποχής (Εστία, Εφημερίς, Ακρόπολις, Άστυ κλ.π.).
Ο Χ. Τρικούπης στις 5 Μαΐου 1895 αναχωρεί στο εξωτερικό και εγκαθίσταται στις Κάννες, ενώ η Βουλή στις 27 του ίδιου μήνα επικύρωσε το έγκυρο της εκλογής Μεσολογγίου και τους βουλευτές Λεων. Δεληγιώργη και Μ. Γουλιμή. 
Περίπου ένα χρόνο μετά, στις 17 Μαρτίου 1896, ο Χαρίλαος Τρικούπης εκλέγεται σχεδόν παμψηφεί βουλευτής στην επαρχία Βάλτου Ακαρνανίας κατά τις αναπληρωματικές εκλογές, ύστερα από υποψηφιότητα που κατέθεσαν πολιτικοί του φίλοι. Ήταν η τελευταία πικρή ικανοποίηση για τον μεγάλο πολιτικό… Λίγες ημέρες αργότερα, το Σάββατο 30 Μαρτίου 1896, αφήνει την ύστατη πνοή του στις Κάννες. Στις 9 Απριλίου η σορός του μεταφέρθηκε στην Αθήνα και δύο ημέρες μετά κηδεύτηκε στο Α΄ νεκροταφείο. 
Στο τέλος του ίδιου χρόνου, το 1896, πέθανε και ο Μιλτιάδης Γουλιμής και ετάφη στο μοναστήρι του Παντοκράτορα στο Αγγελόκαστρο. Άφησε απογόνους πέντε παιδιά. Τον προαναφερθέντα Γεώργιο, τη Μαρία (σύζυγο Γρηγορίου Καράτσαλου), την Αρσινόη (σύζυγο Κωνσταντίνου Λέλου), τη Βασιλική (σύζυγο Σπυρίδωνος Τριανταφύλλου) και την Ελπίδα (σύζυγο Χαρίλαου Λάσκαρη).

Εμείς, σήμερα, εκατόν είκοσι χρόνια μετά, με διαφορετικές εμπειρίες, δυσκολευόμαστε να ερμηνεύσουμε πλήρως εκείνα τα γεγονότα, τα πρόσωπα και τα πάθη. Τα χρόνια που πέρασαν είναι πολλά και οι δρόμοι του παρελθόντος είναι κι αυτοί καμιά φορά σκοτεινοί. Ας μας φωτίζουν όμως οι αλήθειες που φαίνονται, η γνώση και τα διδάγματα της έρευνας, η ίδια η πραγματικότητα και η ζωή, όπως χρωματίστηκαν απ’ τους ανθρώπους και τις πράξεις τους.

Ευθύμιος Πριόβολος.

ΧΡΩΜΑΤΙΣΤΕΣ ΜΠΟΓΙΕΣ.

Καλή, ζεστή μέρα η σημερινή, φέρνει όλο και πιο κοντά το καλοκαίρι, κι αν δεν ήταν κι αυτή η ρημαδιακιά η κρίση, σίγουρα θα διαβάζαμε καλύτερα αυτόν τον εποχιακό το πονηρό, τον ζαλισμένο απ’ την αλμύρα ήλιο. Και η καρδιά του Απρίλη θαρρείς χτυπάει κάπου μέσα στο κορμί της θάλασσας, πιο μέσα απ’ τα γυμνά ακόμα ακρογιάλια.
Κάπου στα ρηχά, μέσα στα φύκια, πνίγεται μονάχη της η ελπίδα, μα έτσι που την κατάντησαν κι αυτή, ούτε ένα βλέμμα δεν τραβάει προς τη μεριά της. Και η αλήθεια βυθισμένη πάντα παραμένει, σαν σαπιοκάραβο που εξόκειλε στο κύμα, κι επιμελώς θέλει να κρύψει το κουφάρι της. Γέμισε ο τόπος παραμύθι, και η εποχή μας από άηχες κραυγές. Χωρίς καμιάν αιδώ σκορπιέται η χώρα, τόσο χυδαία πρόστυχα κι ασύστολα.
Κι εμείς σ’ έναν ατέλειωτο λαβύρινθο χαμένοι, άβουλοι κακομοίρηδες, πνιγμένοι σε υποσχέσεις άνευ κόστους, από εκείνους που τη ντροπή στο κούτελο έχουν για ταυτότητα.
Καλή, ζεστή μέρα η σημερινή, κι αν τις παλάμες μας σφιχτά κρατάνε σφαλισμένες, τα μάτια και οι ψυχές δεν ξέχασαν ποτέ, να μπογιατίζουν με χρωματιστές μπογιές τις μέρες μας.
Κώστας Μπούτιβας.
 

ΞΕΡΕΙΣ ΝΑ ΜΑΖΕΥΕΙΣ ΧΑΜΟΜΗΛΙ;

Με γρήγορους ρυθμούς καλπάζουνε οι εποχές, σαν άλογα σε καουμπόϊκη ταινία, κι όλα αλλάζουν μέρα με τη μέρα. Ήδη οι σπόροι της προηγούμενης χρονιάς, απαγορεύεται λέει πια να ξαναφυτευτούν, και η μόλυνση του εδάφους, από τους νέους υβριδικούς σπόρους, τα ενισχυμένα φυτοφάρμακα και τα λιπάσματα, τεράστιες έχει πάρει διαστάσεις. Όμως παρ’ όλα αυτά, σε πείσμα αυτής της νέας εποχής, το χαμομήλι ξαναγέμισε τον κάμπο.

Αυτό το ταπεινό σε εμφάνιση, αλλά με τόσο πολύ σημαντικές ιδιότητες φυτό που θεωρούνταν από τα πιο χρήσιμα φαρμακευτικά οικιακά σκευάσματα. Γνωστή η δράση του εξάλλου από την αρχαιότητα, καθώς οι αρχαίοι Έλληνες εκμεταλλεύονταν τις πολύτιμες και καταπραϋντικές του ιδιότητες για ένα ευρύτατο φάσμα παθήσεων.
Μπορεί τα γιατροσόφια του περασμένου αιώνα, να μοιάζουν με αστεία κομπογιανίτικα κόλπα και να προκαλούν γέλιο, όμως και τα σημερινά δεν πάνε πίσω. Η χημεία και φαρμακολογία μέσα από μια μαζική, βιομηχανική αντίληψη κονόμας, ανέθρεψε και θέριεψε σημεία και τέρατα.

Παλιοί άνθρωποι όμως όπως η βάβω η Κώσταινα φωτίζουν δρόμους, που μπορεί να είναι ξεχασμένοι, ευτυχώς όμως δεν έχουν σβήσει τελείως τα χνάρια τους.

Λίγα χρόνια πίσω, πίναμε στο χωριό εκείνο το παράξενο ρόφημα που είχε σαν βάση το μαζεμένο πέρα απ’ τη «σκαφίδα» χαμομήλι, σχεδόν για κάθε σωματική δυσλειτουργία. Αλήθεια, μήπως είναι καιρός τώρα που είναι και η εποχή του, να ξαναβγούμε στα χωράφια και να μαζέψουμε πέντε - έξη ματσάκια χαμομήλι; Ας βρίσκεται, κι αχρείαστο να είναι.

Μπούτιβας Κώστας – Καστρινός.

ΤΑ ΛΕΜΕ ΓΙΑΝΝΗ ΚΑΛΗΝΥΧΤΑ.

Πέμπτη με χαιρετάς στο Τσουμαρέϊκο το στενό, τα λέμε είπες Κώστα, Καληνύχτα. Όλα σε προβλεπόμενα όρια, μέσα σε χρόνους που εμείς ορίζουμε. Νομίζουμε!

Παρασκευή απόγεμα με το τρακτέρ σου, σε μέρος σημαδιακό, που σε απόσταση ούτε χιλιομέτρου, τρείς χωριανοί πήγανε πλακωμένοι από τρακτέρ. Καταραμένο μέρος; Τι να πω! έχασες το παιγνίδι της ζωής, στου τρακτεριού σου το αβάστακτο το βάρος.

Πάνω σε μια στιγμή, το ίδιο σου το αγαπημένο εργαλείο, σταμάτησε και σου ’κοψε τον χρόνο.

Σε μια στιγμή όλα γράφονται, δεύτερη δεν υπάρχει, ούτε επανάληψη καμία ούτε διόρθωση. Και η κακιά στιγμή δεν έχει επιστροφή, δεν έχει γειά σου φίλε.

Θα σε δω στην άλλη βάρδια, καλό ταξίδι φίλε, τα λέμε Γιάννη καληνύχτα.

Μπούτιβας Κώστας – Καστρινός.

ΘΑΝΑΤΙΚΟ ΣΤΟ ΑΓΓΕΛΟΚΑΣΤΡΟ. ΤΟΝ ΚΑΤΑΠΛΑΚΩΣΕ ΤΟ ΤΡΑΚΤΕΡ.

Άσκημο παιχνίδι έπαιξε η μοίρα στον άτυχο 63χρονο συγχωριανό μας Γιάννη Τσούμαρη (Κρούτα) πατέρα τεσσάρων παιδιών, όταν σήμερα τις απογευματινές ώρες κάτω από άγνωστες συνθήκες καταπλακώθηκε απ’ το τρακτέρ που οδηγούσε στην περιοχή του Αγγελοκάστρου «Παλιαλίας».

Καστρινός.

ΤΟ ΦΑΓΗΤΟ ΤΟΥ ΚΑΠΝΟΧΩΡΑΦΟΥ.

Έπαιρνε φωτιά τέτοια εποχή το ξύλινο «σουβλί», και κατατρύπαγε το φρεσκοσβαρνισμένο χώμα δίπλα στο τεντωμένο «ράμμα»,  ότι  θά ’πρεπε να ’ναι ευθεία τα «κατεβατά» και όλα ίσια τα αυλάκια που θα δεχόταν το «φυντάνι». Μπονόρα μικρομέγαλοι επί ποδός στην ιερή τελετουργία του καπνοφυτέματος. Και η ώρα η πιο γλυκιά του χωραφιού, του διαλλείματος για φαγητό η ώρα. Κάτω απ’ τη «σκαμνιά» η τη συκιά στρωμένο πρόχειρα απάνω στ’ αγριόχορτα το παρδαλό μεσάλι. Ψωμί, ελιές τυρί κάνα βραστό αυγό και οι παστές σαρδέλες το κύριο το πιάτο. Εκείνες οι σαρδέλες οι βουτηγμένες στο αλάτι, απ’ του μπακάλη το κόκκινο κουτί, οι τυλιγμένες στην παλιά εφημερίδα. Τις ξέπλενε ο πατέρας με νερό καλά να φύγει όλο το αλάτι, τις μοίραζε στα τσίγκινα τα πιάτα με δικαιοσύνη,  κι έπειτα έριχνε η μάνα το λαδόξιδο, να πέσει η «βούτα» με το ζυμωτό ψωμί. Γενιές ολόκληρες μεγάλωσαν στο τόπο μας τέτοια εποχή καπνοφυτέματος μ’ αυτό το ιερό το γεύμα. Τώρα ούτε καπνά υπάρχουν και ούτε καπνοτραπεζώματα. Κι όλα ετούτα, ανάμνηση γλυκιά έξω απ’ το καφενείο του χωριού τις συζητήσεις.  Έμειναν χέρσα τα χωράφια, πάνω στο γέρικο κουφάρι μιας χέρσας κι άνυδρης μισοτελειωμένης χώρας.

Μπούτιβας Κώστας – Καστρινός.

ΣΗΜΕΙΑ ΑΓΓΕΛΟΚΑΣΤΡΙΤΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ.

Στο γεμάτο Δημαρχιακό μέγαρο του χωριού τη δεύτερη μέρα του Πάσχα, παρουσιάστηκε το νέο βιβλίο του Θύμιου Πριόβολου «Το Αγγελόκαστρο της Αιτωλίας, τόμος γ΄,  Λαογραφικά και άλλα ενθυμήματα».

Είναι το 7^ο  βιβλίο του συγγραφέα για τη μικρή μας πατρίδα και είναι λαογραφικό. Μιλάει για τα ήθη, τα έθιμα, τον τρόπο της ζωής, τις συνήθειες των κατοίκων του Αγγελοκάστρου τα περασμένα χρόνια. Μεγάλο βιβλίο, 660 σελίδες, καλαίσθητο και πλήρες κατατοπιστικό στο αντικείμενο που πραγματεύεται. Μια μικρή εγκυκλοπαίδεια του Αγγελοκάστρου όπως εύστοχα ειπώθηκε στην εκδήλωση, που στους παλιότερους θα φέρει αναμνήσεις και συγκίνηση, και οι νεότεροι θα μάθουν κάτι παραπάνω για τον τόπο τους.

Οι Oμιλητές της εκδήλωσης ήταν:

Μπούτιβας Κώστας , που ήταν και ο συντονιστής της συζήτησης.
Νάνσυ - Αθανασία Γαλιάτσου, φιλόλογος.
Άννα Μήλα, ιατρός,
Γιώργος Πανταζόπουλος, ειδικό επιστημονικό προσωπικό του ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδας.

Όλοι αναφέρθηκαν στο νόημα που έχει σήμερα η λαογραφία, για το τι είναι η λαογραφία και γιατί έχει σημασία η καταγραφή και διάσωση των λαογραφικών στοιχείων.

Παρευρέθηκαν και απεύθυναν χαιρετισμό, η αντιδήμαρχος πολιτισμού Μαρία  Παπαγεωργίου. Η δημοτική σύμβουλος Αγγελοκάστρου Ξανθή Μπούτιβα. Ο πρόεδρος του δημοτικού διαμερίσματος Αγγελοκάστρου Δημήτριος Αρωνιάδας. Η πρόεδρος του συλλόγου γονέων και κηδεμόνων του χωριού Μαρία Ρούση-Ράπτη. Η πρόεδρος της ομάδας γυναικών Αγγελοκάστρου Γεωργία Ρουσογιάννη. Ενώ παρόν ήταν και ο πρόεδρος του συλλόγου Αγγελοκαστριτών της Αθήνας Άρης Αλιάγας.

Δεν έχω παρά ευχαριστήσω τον φίλο και συγγραφέα Θύμιο Πριόβολο που μου έκανε την τιμή να συντονίσω την παρουσίαση και να τον συγχαρώ θερμά για την τόσο αξιόλογη συνεισφορά του στην τοπική μας κοινωνία. Επτά βιβλία, για το Αγγελόκαστρο, επίπονη δουλειά και συστηματική καταγραφή, δεν είναι μικρή υπόθεση, ούτε αμελητέα.
Μπούτιβας Κώστας – Καστρινός.

Πατήστε πάνω στις φωτογραφίες για μεγέθυνση.

( Ευχαριστούμε για το φωτογραφικό ρεπορτάζ την Πολυνίκη Μπίνα.)

EYXH ΠΑΝΑΝΘΡΩΠΙΝΗ.

ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ.

Πώς να τυλίξω εσένα σε νεκρικά σεντόνια ;

“Σὲ τὸν ἀναβαλλόμενον, τὸ φῶς ὥσπερ ἱμάτιον, καθελὼν Ἰωσὴφ ἀπὸ τοῦ ξύλου, σὺν Νικοδήμῳ, καὶ θεωρήσας νεκρὸν γυμνὸν ἄταφον, εὐσυμπάθητον θρῆνον ἀναλαβών, ὀδυρόμενος ἔλεγεν· Οἴμοι, γλυκύτατε Ἰησοῦ! ὃν πρὸ μικροῦ ὁ ἥλιος ἐν Σταυρῷ κρεμάμενον θεασάμενος, ζόφον περιεβάλλετο, καὶ ἡ γῆ τῷ φόβῳ ἐκυμαίνετο, καὶ διερρήγνυτο ναοῦ τὸ καταπέτασμα· ἀλλ' ἰδοὺ νῦν βλέπω σε, δι' ἐμὲ ἑκουσίως ὑπελθόντα θάνατον· πῶς σε κηδεύσω Θεέ μου; ἢ πῶς σινδόσιν εἱλήσω; ποίαις χερσὶ δὲ προσψαύσω, τὸ σὸν ἀκήρατον σῶμα; ἢ ποῖα ᾄσματα μέλψω, τῇ σῇ ἐξόδῳ Οἰκτίρμον; Μεγαλύνω τὰ Πάθη σου, ὑμνολογῶ καὶ τὴν Ταφήν σου, σὺν τῇ Ἀναστάσει, κραυγάζων· Κύριε δόξα σοι.»

«Σὲ τὸν ἀναβαλλόμενον, τὸ φῶς ὥσπερ ἱμάτιον»  Ερμηνευτική απόδοση, Ευθύμιος Πριόβολος.

Όταν ο Ιωσήφ, μαζί με τον Νικόδημο, κατέβασε από τον σταυρό εσένα, που φοράς ως ιμάτιο το φως, και σε είδε νεκρό, γυμνό, άταφο, άρχισε θρήνο γεμάτον από πόνο, και κλαίγοντας έλεγε: Αλίμονο σε μένα γλυκύτατε Ιησού! Πριν από λίγο, επειδή σε είδε ο ήλιος κρεμασμένο στο σταυρό, άφησε το φως του και ντύθηκε με βαθύ σκοτάδι, και η γη εσείετο από φόβο, και του ναού το παραπέτασμα σκιζόταν στα δύο. Αλλά, να, τώρα βλέπω ότι για μένα δέχτηκες να υποστείς αυτόν το θάνατο με τη θέλησή σου. Θεέ μου, με πιο θάρρος θα κηδεύσω εσένα τον αθάνατο; Και πώς θα τολμήσω να τυλίξω, εσένα τον αχώρητο, σε νεκρικά σεντόνια ; Πώς δε να αγγίξω το πάναγνο σώμα σου με τα μολυσμένα χέρια μου; Ή, ποια θρηνώδη άσματα να ψάλλω στην εκφορά σου, εύσπλαχνε Κύριε; Δοξολογώ τα πάθη σου, υμνολογώ και την ταφή σου και, μαζί με την ανάστασή σου, κραυγάζω, δόξα σε σένα Κύριε

            Ελεύθερη Ποιητική απόδοση του Κώστα Καστρινού.

Μέσα σε κάθε εκκλησιά κι ερημικό ξωκλήσι

λουλούδια θα σιγοθρηνούν τ' Άγια σου τα Πάθη.                 
Σε κρίνα του επιτάφιου δεν βρίσκει ο πόνος λύση

ήταν και θα’ναι κοφτερό του στεφανιού τ΄ αγκάθι.

ΜΕΓΑΛΗ ΠΕΜΠΤΗ ΒΡΑΔΥ.

" Παιδί μου! Ποῦ ἔδυσε η ομορφιά σου ; "Ο σπαρακτικός θρήνος της μάνας Παναγίας… Της κάθε μάνας του κόσμου. Ο σπαραγμός για κάθε παιδί που φεύγει… Στιγμές που Θεός και άνθρωπος χωράνε στα μητρικά σπλάγχνα.

«Ἐπὶ ξύλου βλέπουσα κρεμάμενον, Χριστέ, σὲ τὸν πάντων κτίστην καὶ Θεὸν ἡ σὲ ἀσπόρως τεκοῦσα, ἐβόα πικρῶς. Υἱέ μου, ποῦ τὸ κάλλος ἔδυ τῆς μορφῆς σου; οὐ φέρω καθορᾶν σε ἀδίκως σταυρούμενον. σπεῦσον οὒν ἀναστηθι, ὅπως ἴδω καγῶ, σοὺ τὴν ἐκ νεκρῶν τριήμερον ἐξανάστασιν».

"Ἐπὶ ξύλου βλέπουσα" Ἑρμηνευτική απόδοση του ύμνου, Εὐθύμιος Πριόβολος.

Χριστέ, ἡ μητέρα σου, αὐτὴ πού σὲ γέννησε μὲ τρόπο θαυμαστό, βλέποντας ἐσένα, τὸν δημιουργὸ καὶ Θεὸ τῶν ἁπάντων, νὰ κρέμεσαι ἐπάνω στὸ σταυρό, ἐκραύγαζε πικραμένη: Παιδί μου! Ποῦ ἔδυσε τὸ κάλλος τῆς μορφῆς σου; Δὲν ἀντέχω νὰ σὲ βλέπω νὰ σταυρώνεσαι ἄδικα. Βιάσου, λοιπόν, νὰ ἀναστηθεῖς, γιὰ νὰ δῶ καὶ ἐγὼ τὴν τριήμερη ἀπὸ τοὺς νεκροὺς ἀνάστασή σου.

Ποιητική αλληγορική απόδοση του Κώστα Καστρινού.

Μεγάλη Πέμπτη σ’ ανυπόφορη σιωπή 
κι η πίκρα να σκαλώνει απ' το φεγγίτη, 
κι ο χειμωνιάτικος  Απρίλης τι να πει 
κραυγή έγιναν τα πάθη του πλανήτη. 

Kάτι υπολείμματα ζωής, απατηλά 
που ζούσαν στων ονείρων μας την κοίτη, 
γκρίζα έχουν γίνει μαύρα και θολά 
και ένας Γολγοθάς  το κάθε σπίτι. 

Και περιμένουμε μπας κι έρθει η Ανάσταση 
η αποκαθήλωση από τούτο το μαρτύριο, 
δεν πάει άλλο ετούτη η παράσταση 
ξίδι μας πότισαν,  χολή και δηλητήριο.

Μεγάλη Πέμπτη μ' ανυπόφορη σιωπή 
στο Γολγοθά του ο καθ' ένας ανεβαίνει, 
εδώ « Τετέλεσται» από καιρό έχουμε πει 
σ’ αυτή τη χώρα όχι άλλοι σταυρωμένοι.