« αιδώ τε και δίκαιον »

Άρθρο του Ευθύμιου Πριόβολου.

Μία σοβαρή παράμετρος της πολύπλευρης, πολύμορφης και πολυώδυνης κρίσης που βιώνει η χώρα μας είναι η κρίση της πολιτικής. Δεν είναι διόλου τυχαίο καθώς για την χαλεπή σημερινή πραγματικότητα την μεγαλύτερη ευθύνη φέρουν εκείνες οι πολιτικές αντιλήψεις και πρακτικές, τις οποίες ακολούθησαν πολιτικοί. Δεν μπορούμε όμως να... ισχυριστούμε ότι και οι πολίτες είναι άμοιροι ευθυνών, αφού ψήφιζαν και ανέχονταν. Αλίμονο αν ο ίδιος ο λαός δεν είναι υπεύθυνος για την κατάστασή του. Η αποποίηση της ευθύνης είναι κύριο χαρακτηριστικό και ίδιον του Έλληνα. Δεν είναι όμως αυτό το θέμα μας.

Ο σκοπός μας είναι η επισήμανση του κινδύνου που υφέρπει και υποβόσκει, δηλαδή η απαξίωση της πολιτικής. Η τάση αυτή δημιουργεί εκείνον τον τρόπο του σκέπτεσθαι και του φέρεσθαι , ειδικά στους νέους ανθρώπους - δικαίως και για ευνόητους λόγους - που εγκυμονεί κινδύνους για την παρεκτροπή σε επικίνδυνους ατραπούς και φυσικά για την ίδια τη δημοκρατία. Άλλος τρόπος επίλυσης των προβλημάτων μιας κοινωνίας ανθρώπων, μιας Πολιτείας, δεν υπάρχει πέρα από την πολιτική. Αρκεί η πολιτική να έχει τα δύο θεμελιώδη χαρακτηριστικά, την αιδώ και τη δικαιοσύνη, που αναφέρει ο Πλάτων στον περίφημο διάλογό του «Πρωταγόρας».

Όταν οι θεοί, γράφει ο μεγάλος φιλόσοφος, έπλασαν όλα τα θνητά όντα, ανέθεσαν στον Επιμηθέα και τον Προμηθέα να τα προικίσουν με ικανότητες. Ο Επιμηθέας δίνει σε άλλα τη δύναμη, σε άλλα την αντοχή, σε άλλα την ταχύτητα κλ.π. Όταν ήρθε η στιγμή να δώσει κάτι και στον άνθρωπο διαπίστωσε ότι δεν του είχε μείνει τίποτα. Τότε ο Προμηθέας αποφασίζει να κλέψει από τον Ήφαιστο και την Αθηνά τη φωτιά και τη γνώση των τεχνών και να τα δωρίσει στους ανθρώπους. Όμως παρ’ όλες τις γνώσεις και τις τεχνικές τους ικανότητες οι άνθρωποι δεν μπορούσαν να ζήσουν σε Πολιτείες, γιατί τους έλειπε η πολιτική τέχνη. Έτσι ο Δίας έστειλε τον Ερμή, ο οποίος τους έφερε την αιδώ και την δικαιοσύνη (αιδώ τε και δίκαιον, 322, γ), που είναι τα θεμέλια της πολιτικής, όπως τονίζει ο Πλάτων.

Υπάρχουν αυτές οι δύο λέξεις και έννοιες σήμερα στην πολιτική, τις οποίες ο Πλάτων θεωρεί θεμελιώδεις για την άσκησή της; Μήπως, ειδικά σήμερα, δεν απέμεινε πλέον για την πολιτική και τους πολιτικούς της χώρας τίποτα άλλο, παρά η αίσθηση, η καλλιέργεια και η άσκηση της αιδούς και της δικαιοσύνης, προκειμένου να διασωθεί η αξιοπιστία τους, οι αγαθές τους προθέσεις και προπάντων να επιτευχθεί η κάθαρση της συντελεσθείσας ύβρεως; Την πολιτική την προσδιορίζουν παντοιοτρόπως οι πολιτικοί. Γι’ αυτό όσοι τώρα εισέρχονται στον στίβο για τις επικείμενες εκλογές, ας κατέλθουν με την αιδώ, δηλαδή την ευλάβεια και το αίσθημα της ντροπής για τον λαό, ιδιαίτερα για τους νέους ανθρώπους, αλλά και με το αίσθημα της δικαιοσύνης.

Καλή δύναμη.

Eυθύμιος Πριόβολος.