ΤΟ facebook ΚΑΙ Ο ΜΥΘΟΣ ΤΟΥ ΣΠΗΛΑΙΟΥ.

Γράφει ο Ευθύμιος Πριόβολος.

Καλό είναι το Facebook, καλή και άγια η επικοινωνία μας και καλά κάνει ο καθένας και βγάζει τον εαυτό του. Όμως, μην εθιστούμε, μ ένα λόγο μη φυλακιστούμε στα αόρατα δεσμά του, που σιγά – σιγά δένουν το χρόνο, το μυαλό , την ανθρώπινη κι αληθινή όρεξη για πραγματική επαφή. Ο τρόπος και ο χώρος αυτός είναι φυλακή, για όποιον δεν μπορεί να δει παραπέρα.

Έξω ο κόσμος καίγεται, υποφέρει, πεινάει και διψάει, κλαίει μα κι αγωνίζεται για τα στοιχειώδη της ζωής, για την επιβίωση και τα παιδιά του, για μια ζωή, μονάχα για το δώρο αυτό του Θεού. Ξαγρυπνάει και συλλογιέται πώς θα σταθεί και θα σωθεί από την καταιγίδα, να δει και να ανοίξει δρόμους μέσα στην ομίχλη που πυκνώνει. Οι άνθρωποι νιώθουν να απομακρύνονται ο ένας από τον άλλον, τα προβλήματα που ολοένα μεγαλώνουν, μεγαλώνουν και την απόσταση ανάμεσά μας. Φοβάμαι πως σε λίγο , ό,τι θα μας ενώνει, θα είναι οι μηχανισμοί της τεχνολογίας, οι χώροι της εργασίας - αν κι αυτή υπάρχει. Αλλά ακόμη και εκεί, στον ίδιο χώρο εργασίας, της κοινής εργασίας, απλά θα παραβρισκόμαστε και ύστερα θα χωρίζουμε σαν μην είχαμε συναντηθεί ποτέ. Το σκοτάδι που κυκλώνει τη ζωή , μας εμποδίζει να χαιρόμαστε, γιατί μας στερεί το φως.

Όμως το φως, το αληθινό φως, θέλει απόφαση, δύναμη και αγώνα που θα ξεκινάει πρώτα από το μυαλό μας κι ύστερα από τη συνείδησή μας. Μη πλανευτούμε, σαν τους δεσμώτες του Πλάτωνος, και πιστέψουμε για πραγματικότητα την εικονική πραγματικότητα. Το facebook μου φαίνεται πως μοιάζει με το σπήλαιο, το σπήλαιο του μύθου και οι περισσότεροι από εμάς είμαστε οι δεσμώτες. Να τι λέει ο μύθος αυτός , που αναφέρει ο Πλάτων στο έργο του "Πολιτεία".

Σε ένα μεγάλο σπήλαιο, κάτω από τη γη, βρίσκονται μερικοί άνθρωποι αλυσοδεμένοι με τέτοιον τρόπο, ώστε να μπορούν να δουν μόνο τον απέναντί τους τοίχο. Δεν μπορούσαν να κοιτάξουν ούτε πίσω, ούτε δεξιά, ούτε αριστερά. Πίσω τους ήταν αναμμένη μια μεγάλη φωτιά. Έτσι ο,τιδήποτε υπήρχε πίσω από την πλάτη τους, φαινόταν ως αναπαράσταση, δηλαδή ως σκιά, στον τοίχο που αυτοί έβλεπαν μπροστά τους. Επειδή οι άνθρωποι αυτοί σε ολόκληρη τη ζωή τους τα μόνα πράγματα που έχουν δει είναι οι σκιές των πραγμάτων, έχουν την εντύπωση ότι οι σκιές αυτές, αυτές που βλέπουν επάνω στον τοίχο, είναι τα ίδια τα πράγματα. Εάν όμως κάποιος από τους αλυσοδεμένους ανθρώπους του σπηλαίου κατορθώσει να ανέβει επάνω στη γη και, κάτω από το φως του ήλιου πλέον, δει τα πράγματα, θα καταλάβει την πλάνη στην οποία ζούσε όσο ήταν κάτω από τη γη. Θα καταλάβει τότε, ότι οι σύντροφοι του, που εξακολουθούν να βρίσκονται αλυσοδεμένοι στο σπήλαιο, ζουν βυθισμένοι μέσα στις ψευδαισθήσεις.

Κατά τον Πλάτωνα, ο δεσμώτης που ελευθερώνεται είναι ο φιλόσοφος, ο σκεπτόμενος άνθρωπος, ο οποίος βλέπει τα ίδια τα όντα, τις ιδέες, και όχι τα είδωλά τους. Οι αλυσοδεμένοι σύντροφοι του είναι οι άνθρωποι που, έχοντας εθισθεί στις απατηλές παραστάσεις των αισθητών πραγμάτων, ζουν, χωρίς να το ξέρουν, μέσα στο ψέμα. Πάντοτε βέβαια, για τον Πλάτωνα, υπάρχει η δυνατότητα απεμπλοκής των αλυσοδεμένων ανθρώπων από τις πλάνες τους. Για να το πετύχουν αυτό, χρειάζεται να αποδεσμευτούν από τις αλυσίδες τους. Αυτές συμβολίζουν τις αισθήσεις τους, που τους υποχρεώνουν να παρατηρούν μόνο τα απατηλά είδωλα και όχι τα αληθινά πράγματα. Έτσι, αντί για τις αισθήσεις τους, θα πρέπει να εμπιστευτούν το νου τους.

Οι δεσμώτες, να συμπληρώσουμε εμείς, είναι όσοι γνωρίζουν μόνο την γνώση που τους έχουν επιβάλλει και τους επιβάλλουν. Είναι όσοι δεν βλέπουν και δεν ακούν, πέρα από τα μάτια και τ΄ αυτιά τους. Όσοι στερούνται πραγματικής, παιδείας, όχι γραμμάτων – για να μην παρεξηγηθώ – παιδείας, καλλιέργειας και μόρφωσης, που την μετασταλάζουν μέσα σου αγράμματοι άνθρωποι, σαν τους γονείς των περισσοτέρων από εμάς.

Ο Πλάτων έγραψε αυτό το μεγαλειώδες αλληγορικό κείμενο, που βρίσκεται στο έβδομο βιβλίο της «Πολιτεία» του ως εικόνα πραγματική της κοινωνίας και του άνθρωπου. Αν είναι επίκαιρος, ας το πείτε όσοι διαβάσετε αυτές τις γραμμές. Προσωπικά, ασχολήθηκα και έφερα στη μνήμη μου τον μεγάλο φιλόσοφο και το μύθο του σπηλαίου, γιατί ένιωσα κάποια στιγμή δεσμώτης, δεσμώτης του fasbook. Όμως η βιβλιοθήκη απέναντί μου με έκανε να θυμηθώ, πως αυτή ήταν αληθινή, ζωντανή, ήταν πραγματικότητα. Κι ο κόσμος , οι άνθρωποι έξω, με τις αγωνίες και τις ψυχές τους να κρυώνουν και να βρέχονται, ήταν οι πραγματικοί σύντροφοί μου και οι αληθινοί φίλοι και αδερφοί μου.

Φίλοι μου,

το facebook είναι πραγματικά ένα σπήλαιο, ένα μεγάλο σπήλαιο, που χωράει πάρα πολλούς ανθρώπους. Ποιος θα αλυσοδεθεί και θα γίνει δεσμώτης του σπηλαίου, είναι πρόβλημα και μέλημα του καθενός ανθρώπου ξεχωριστά.

Ευθύμιος Πριόβολος.